Τέχνη σε Lockdown

Επιμέλεια & Συντονισμός:
Άννα Κύνθια Μπουσδούκου

Οι Διάλογοι του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) συζήτησαν για το μέλλον των Τεχνών και τα νέα δεδομένα που αναδύονται εν μέσω μιας παγκόσμιας πανδημίας.

Πότε

Τετάρτη 27 Μαΐου 2020, στις 18:30

Πού

snfdialogues.org

Dialoguers

Live

Τέχνη

Covid 19

Πολιτισμός

Προσωπικότητες συνυφασμένες με τον χώρο της Τέχνης στην Ελλάδα μιλούν για τους ιδιαίτερους καιρούς που διανύουμε.

Η συνεισφορά της Τέχνης καθ’ όλη τη διάρκεια του lockdown αποτέλεσαν ουσιαστικό στήριγμα απέναντι στις «δυστοπικές» καταστάσεις που βίωσε η ανθρωπότητα. Με το βλέμμα στραμμένο στην επόμενη μέρα της πανδημίας Covid–19, οι Διάλογοι του ΙΣΝ, που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 27 Μαΐου στις 18:30 στο snfdialogues.org, συνομίλησαν με ανθρώπους της Τέχνης, αναζητώντας απαντήσεις ώστε να μη βρεθεί η καλλιτεχνική κοινότητα σε «καραντίνα διαρκείας».

Θεωρώ πως, μετά από 2 πολύ δύσκολα χρόνια, βρισκόμαστε στο τελευταίο κεφάλαιο του δράματος. Θέλω να ελπίζω πως αυτή τη στιγμή υπάρχει ευαισθησία για αυτό το τόσο σημαντικό θέμα και πολλοί συνάδελφοι έχουν κινηθεί πολύ ενωτικά. Όποιες προσπάθειες έχουν γίνει ώστε να βρεθούμε πάλι σε ρήξεις, είναι εκ των πραγμάτων απομονωμένες γιατί δεν ανήκουν πια στην πραγματικότητα.

Φοίβος Δεληβοριάς, Τραγουδοποιός και Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΔΕΜ (Ένωση Δικαιούχων Έργων Μουσικής), για το ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων

Ο Φοίβος Δεληβοριάς για τον Ρόλο του Καλλιτέχνη

Ο βασικός ρόλος της τέχνης είναι να ανοίγει έναν διάλογο με τον κόσμο, που σε περιπτώσεις όπως το θέατρο, ο χορός ή οι συναυλίες έχει ρόλο συν-δημιουργού, αναζητώντας ένα έδαφος συνεννόησης για το πώς ονειρευόμαστε μια κοινωνία. Η βαθιά ανθρώπινη ανάγκη που έχουμε να ανήκουμε σε μια κοινότητα – και αυτή η κοινότητα δημιουργείται όταν βρίσκονται άνθρωποι μαζί και παρακολουθούν ένα έργο τέχνης - είναι αυτή που θα μας οδηγήσει σε μια κανονική συνθήκη.

Πρόδρομος Τσινικόρης, Σκηνοθέτης και Δραματουργός

Ο Πρόδρομος Τσινικόρης για τις Ταμπέλες στους Καλλιτέχνες

Μέσα από ένα βίντεο από τη συνέχεια της δημοσιογραφικής καταγραφής του iMEdD με τίτλο «Παρόντες», οι Βασιλική Σύρμα, ενδυματολόγος, Χριστίνα Μαξούρη, ηθοποιός και μουσικός και Βασίλης Μπισμπίκης, ηθοποιός και σκηνοθέτης μοιράστηκαν τις δικές τους ανησυχίες και σκέψεις για το μέλλον των Τεχνών. Παράλληλα, στα ερωτήματα των Διαλόγων πάνω στο θέμα απάντησαν από τη δική τους οπτική, μέσω βίντεο που προβλήθηκε κατά τη διάρκεια της συζήτησης, οι: Κατερίνα Ευαγγελάτου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, Λίντα Καπετανέα, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, Νίκος Κολοβός, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ), Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου - Δήμητρα Νικολού, Συνιδρύτριες του ARTWORKS, Θωμάς Μαχαίρας, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Release Festival, Γιάννης Παλτόγλου, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ejekt Festival, Μίλυ Πασχάλη, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του ΙΣΝ και η Άννα Φόνσου, Πρόεδρος της πρωτοβουλίας «Το Σπίτι του Ηθοποιού».

Η ύπαρξη μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας χωρίς τη φυσική παρουσία κοινού αποτελεί καίριο ερώτημα με πολύπλευρες προσεγγίσεις. Όπως σημείωσε η Κατερίνα Ευαγγελάτου, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου: «Είναι έξω από τη φύση της τέχνης η μη ύπαρξη κοινού. Για μένα είναι αδιανόητο να υπάρχει τέχνη χωρίς τη φυσική παρουσία του κοινού μέσα στην αίθουσα απέναντι από τον ερμηνευτή, απέναντι από το έργο τέχνης και δίπλα από έναν άλλο θεατή, ακροατή που θα μοιραστεί μαζί του αυτή την εμπειρία, που είναι μοναδική και κάνει τον άνθρωπο, άνθρωπο». Στο ίδιο ερώτημα έδωσε τη δική της προσέγγιση η Λίντα Καπετανέα, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας: «Ένα έργο τέχνης απευθύνεται στο κοινό πάντα και κουβαλά την ελπίδα μιας συνάντησης και ενός μοιράσματος. Δεν κάνουμε τέχνη για την τέχνη. Χωρίς το κοινό δεν υπάρχει τέχνη. Στις παραστατικές τέχνες χρειαζόμαστε τη φυσική παρουσία. Η στιγμή της παράστασης είναι μια ολοκληρωμένη εμπειρία. Το έργο συνδημιουργείται και εξελίσσεται με το κοινό». Από τη σκοπιά των εικαστικών τεχνών μίλησαν η Μαρίλη Κωνσταντινοπούλου και η Δήμητρα Νικολού, Συνιδρύτριες του ARTWORKS, που υποστηρίζεται με ιδρυτική δωρεά από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, συμπληρώνοντας: «Αυτό που είναι σημαντικό κάθε φορά είναι να είναι επιλογή του καλλιτέχνη το πώς θα δείξει το έργο του γιατί αυτή η επιλογή από μόνη της αποτελεί κομμάτι του έργου. Θα πρέπει, λοιπόν, η προσαρμογή στον ψηφιακό κόσμο να μην είναι μια συνθήκη επιβεβλημένη και βίαιη γιατί τότε αυτό που θα αλλάξει τελικά είναι το πως προσλαμβάνει το κοινό συνολικά την τέχνη».

Για το πώς επηρεάζεται η καλλιτεχνική δημιουργία και έκφραση εν μέσω πανδημίας μίλησε η Μίλυ Πασχάλη, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του ΙΣΝ, απαντώντας σε ερώτηση των Διαλόγων: «Η πανδημία θα αφήσει ένα χρόνιο αντίκτυπο στην οικονομία του πολιτισμού και δεν εννοώ μόνο στη διαβίωση καλλιτεχνών και πολιτιστικών οργανισμών. Ο τομέας αυτός καλείται να δημιουργήσει, καλείται να προστατεύσει και να διασφαλίσει τα δικαιώματα της ψηφιοποίησης του περιεχομένου και της ελευθερίας της έκφρασης. Οι καλλιτέχνες επαναπροσδιορίζουν το έργο τους και τη σχέση τους με το κοινό και ήδη τα δείγματα που έχουμε δει είναι εντυπωσιακά, είναι πολλά υποσχόμενα. Θα κλείσω με κάτι που έλεγε ο Μάο, «μεγάλη αναταραχή, θαυμάσια κατάσταση».» Σύμφωνα με την Άννα Φόνσου, Ηθοποιό και Πρόεδρο του Ιδρύματος «Το Σπίτι του Ηθοποιού», η τέχνη πρέπει να ανθίζει και πάντα ανθίζει. «Μην ξεχνάμε ότι με τον πόλεμο γίνονταν οι ωραίες παραστάσεις, με τον πόλεμο η ζωγραφική, η ποίηση, όλες οι τέχνες, γιατί αισθανόμαστε ότι πρέπει να κάνουμε, μέσω της τέχνης, να ανθίσει και η οικονομία και όλα. Οπότε μέσα από την τέχνη θα σωθούμε».

Για την ανυπολόγιστη οικονομική ζημία που έχει υποστεί ο κλάδος των συναυλιών τους τελευταίους μήνες καθώς και για την πρόβλεψη της Πολιτείας μίλησαν ο Θωμάς Μαχαίρας, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Release Athens και ο Γιάννης Παλτόγλου, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Ejekt Festival. «Τα μέτρα πρέπει να είναι περισσότερα, πρέπει να είναι ουσιαστικότερα, μακροπρόθεσμα και αποφασιστικά. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι για εμάς, για όλους μας, καθίσταται φανερό ότι δεν μπορεί να υπάρξει ουσιαστική επαναδραστηριοποίηση του επαγγέλματός μας με την ισχύ οποιουδήποτε περιοριστικού όρου. Οτιδήποτε άλλο είναι ημίμετρο και δε μας βοηθάει να επιστρέψουμε πραγματικά», σχολίασε ο Θωμάς Μαχαίρας. Σύμφωνα με τον Γιάννη Παλτόγλου: «Στον τομέα των συναυλιών η ζημιά είναι ανυπολόγιστη. Ήδη από τον Μάρτιο του 2020 έχουν απαγορευτεί οι συναυλίες και όπως φαίνεται τουλάχιστον για τον επόμενο χρόνο, πρακτικά τουλάχιστον, δε θα γίνονται συναυλίες. Αυτή τη στιγμή ξεκινάει το καλοκαίρι και η κεντρική πολιτεία δεν έχει δείξει να αντιλαμβάνεται την οικονομική σημασία που έχουν οι συναυλίες ως έσοδο για το κράτος».

Πάνω στο ίδιο θέμα, από την πλευρά του δικού τους κλάδου τοποθετήθηκε ο Νίκος Κολοβός, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ. Όπως σημείωσε ο Νίκος Κολοβός: «Η ευθύνη, η πρόκληση και η τιμή είναι μεγάλη προκειμένου να αναφέρουμε, να καταγράψουμε και να αναδείξουμε τη δυνατότητά μας να μπορούμε να έχουμε πολιτισμό, να βοηθήσουμε όλους τους καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν να δράσουν και έχουν να πουν σε αυτό το καλοκαίρι, σημειώνοντας μία ακόμη ιστορική επιτυχία, αυτή της παγκόσμιας πρώτης, της ενεργοποίησης του πολιτισμού εκεί που άλλες - και αρκετά πιο προηγμένες- χώρες ολιγωρούν ή καθυστερούν».