Χρήση Ουσιών: Μια Πανδημία μέσα στην Πανδημία

Ρεκόρ δεκαετίας στην χρήση κοκαΐνης φαίνεται να σημειώθηκε την χρονιά της Πανδημίας, ενώ τον Μάρτιο του 2021 διπλασιάστηκε η χρήση αντικαταθλιπτικών, σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2019. Αυτό δείχνουν κάποια από τα στοιχεία που κατ’ αποκλειστικότητα παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια των Διαλόγων του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) που πραγματοποιήθηκαν την Τετάρτη 21 Απριλίου με θέμα «Χρήση Ουσιών: Μια Πανδημία μέσα στην Πανδημία».

Συγκεκριμένα, η χρήση κοκαΐνης έχει φτάσει να είναι 3 φορές μεγαλύτερη από την αρχή της πανδημίας, ενώ το 2020 φαίνεται να είναι η χρονιά με την μεγαλύτερη χρήση κοκαΐνης εδώ και μια δεκαετία. Αναλυτικότερα, τον Μάρτιο του 2019 η κατανάλωση κοκαΐνης ήταν 482 γρ. την ημέρα, ενώ στο πρώτο lockdown τον Μάρτιο του 2020, φτάσαμε σε διπλασιασμό (804 γρ./ημέρα) και στο δεύτερο lockdown τον Νοέμβριο του 2020 σε τετραπλασιασμό, δηλαδή 1837 γρ. ημερησίως. Η αύξηση όμως συνεχίστηκε φτάνοντας τον Μάρτιο του 2021, σε χρήση 2.396 γρ. ημερησίως!

Τα στοιχεία αυτά παρουσίασε για πρώτη φορά και ανέλυσε στη διάρκεια του webcast των Διαλόγων του ΙΣΝ, ο καθηγητής Αναλυτικής Χημείας του ΕΚΠΑ, Νίκος Θωμαΐδης, ο άνθρωπος που τα συγκεντρώνει και τα καταγράφει μέσω της ανάλυσης των Λυμάτων Λεκανοπεδίου Αττικής στο Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Την κοινωνική διάσταση και ερμηνεία των στοιχείων έκανε επίσης κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο Κοινωνιολόγος και Υπεύθυνος του Τομέα Έρευνας του ΚΕΘΕΑ, Γεράσιμος Παπαναστασάτος.

Χρήση παράνομων ουσιών

DATA: Laboratory of Analytical Chemistry Dep.of Chemistry, University of Athens / Prof. Nikos Thomaidis
VISUALIZATION: iMEdD Lab / Τhanasis Troboukis

Κατακόρυφη αύξηση όμως σημειώνει και η χρήση ηρεμιστικών και αντικαταθλιπτικών. Πιο συγκεκριμένα, τον Μάρτιο του 2021 σημειώθηκε το υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης σε σχέση με πριν την πανδημία, τόσο σε πολύ γνωστά ηρεμιστικά (με συστατικά όπως οι ουσίες Οξαζεπάμη και Αλπραζολάμη) όσο και στα Αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Κατανάλωση ψυχοδραστικών φαρμάκων

DATA: Laboratory of Analytical Chemistry Dep.of Chemistry, University of Athens / Prof. Nikos Thomaidis
VISUALIZATION: iMEdD Lab / Τhanasis Troboukis

«Σε αυτή την υγειονομική κρίση που ζούμε, ένας πόλος είναι η δημόσια υγεία που αφορά στη νόσο Covid-19 και ένας δεύτερος πόλος είναι η ψυχική υγεία η οποία έχει ουσιαστικά επιδεινωθεί όλο αυτό το έτος» σχολίασε ο Νίκος Θωμαΐδης παρουσιάζοντας τα στοιχεία που οπτικοποιήθηκαν και αναλύθηκαν στη διάρκεια της συζήτησης των Διαλόγων, μέσω γραφημάτων που ετοίμασε η ομάδα του iMEdD Lab.

Νίκος Θωμαΐδης 

«Ο όρος “ναρκωτικά”, ο οποίος έχει επικρατήσει στην αγοραία διάστασή του, αποτελεί έναν μη δόκιμο όρο», ανέφερε ο Γεράσιμος Παπαναστασάτος στην αρχική του τοποθέτηση ξεκαθαρίζοντας ποιες είναι οι λεγόμενες ψυχότροπες ουσίες. «Στην πραγματικότητα οι ψυχοδραστικές ουσίες έχουν την ικανότητα να παρεμβαίνουν και να αλλοιώνουν την εγκεφαλική λειτουργία. Με την έννοια αυτή, δεν είναι μόνο ναρκωτικές ουσίες. Υπάρχουν διεγερτικές, κατασταλτικές, αναλγητικές, παραισθησιογόνες και υπνωτικές ουσίες. Κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες έχει εντελώς διαφορετική επίδραση».

Γεράσιμος Παπαναστασάτος

Στη διάρκεια της συζήτησης προβλήθηκε επίσης μια μαγνητοσκοπημένη συνέντευξη με τον Fred Muench, πρώην χρήστη ηρωίνης και Κλινικό Ψυχολόγο και Πρόεδρο του οργανισμού "Partnership to End Addiction" στην Νέα Υόρκη, ο οποίος αναφέρθηκε στην διεθνή διάσταση του προβλήματος: «Παρατηρούμε ότι, είτε έχει κάποιος πρόβλημα είτε όχι, οι πωλήσεις του αλκοόλ έχουν εκτοξευτεί, σε ολόκληρο τον κόσμο. Βλέπουμε, επίσης, αύξηση στα συνταγογραφούμενα. Μιλάμε για αντικαταθλιπτικά, αλλά και αγχολυτικά και ηρεμιστικά. Υπήρξε άνοδος 30%, ειδικά στην αρχή της πανδημίας. Αυξήθηκε η χρήση συνθετικών ουσιών, άρα και οι υπερβολικές δόσεις στις ΗΠΑ αλλά και η χρήση μεθαμφεταμίνης, επειδή φτιάχνεται σε τροχόσπιτα στη μέση του πουθενά».

«Δεν είναι ηθικό το ζήτημα της χρήσης ουσιών. Δεν είναι παραβατικό ή μη παραβατικό. Έχει να κάνει με μια προσωπική επιλογή που κάποιος θα κάνει, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πάντα η ανάπτυξη της προβληματικής χρήσης αποτελεί επιλογή», δήλωσε ο Γεράσιμος Παπαναστασάτος αναφερόμενος στους ανθρώπους που κάνουν χρήση ουσιών αλλά και στο θέμα των χρηστών της διπλανής πόρτας – ένα θέμα συνήθως ταμπού για την κοινωνία. Σχολιάζοντας την έννοια της αβεβαιότητας με την οποία είναι εξοικειωμένοι οι φυσικοί επιστήμονες και τον αντίκτυπο που έχει στην καθημερινότητά του, ο Νίκος Θωμαΐδης ανέφερε: «Αν συνειδητοποιήσουμε ότι σε οποιαδήποτε κρίση κάνουμε, υπάρχει αβεβαιότητα, θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε οποιαδήποτε κατάσταση με έναν άλλο τρόπο. Η ζωή η ίδια εμπεριέχει αβεβαιότητα, και αν αυτό μπορούσαμε να το διδάξουμε στα παιδιά και τους ανθρώπους ως δυτική κοινωνία, ίσως να είχαμε λύσει το πρόβλημα των εξαρτήσεων αλλά και πάρα πολλά άλλα προβλήματα».

Συνέντευξη με τον Fred Muench

In Brief

Τους Διαλόγους επιμελείται και συντονίζει η Άννα-Κύνθια Μπουσδούκου και υλοποιούνται με τη δημοσιογραφική επιμέλεια του μη κερδοσκοπικού δημοσιογραφικού οργανισμού iMEdD (incubator for Media Education and Development).

*Οι απόψεις των συμμετεχόντων στις συζητήσεις Διάλογοι, είτε αυτοί συμμετέχουν ως εκπρόσωποι θεσμικών φορέων και οργανισμών είτε αυτοπροσώπως, σε αρθρογραφία ή άλλα οπτικοακουστικά μέσα εκφέρονται ελεύθερα, χωρίς πρότερη παρέμβαση ή υπόδειξη, εκφράζοντας την προσωπική τους γνώμη, κάθε φορά, αλλά όχι απαραίτητα τις θέσεις και τις απόψεις είτε του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) είτε του iMEdD.