2023: Πού οδεύουμε;

10 Φεβρουαρίου 2023

Καθώς μπαίνουμε στο 2023, η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με μεγάλες διαταραχές που χρήζουν επείγουσας προσοχής από τους φορείς χάραξης πολιτικής και τις επιχειρήσεις. Πριν από την πανδημία COVID-19, φαινόταν ότι ο κόσμος ήταν έτοιμος να εισέλθει σε μία νέα εποχή ανάπτυξης και ευημερίας, η οποία θα τροφοδοτούνταν από τις τεχνολογίες αυτοματοποίησης, βασισμένες στη ρομποτική και στην τεχνητή νοημοσύνη. Η πρόκληση με την οποία ήμασταν αντιμέτωποι αφορούσε το πώς θα διαχειριστούμε και θα νομοθετήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη, και το πώς θα αποφύγουμε τη διατάραξη της ζωής των εργαζομένων, ιδίως των χαμηλά ειδικευμένων, των οποίων οι θέσεις εργασίας απειλούνται από τις νέες τεχνολογίες. Ωστόσο, το 2020, τόσο η ευρωπαϊκή όσο και η παγκόσμια οικονομία αδρανοποιήθηκαν προκειμένου να σωθούν ζωές, και όλες οι προσπάθειες κατευθύνθηκαν στην εξεύρεση λύσης για την ιατρική κρίση. Η ανακάλυψη εμβολίων που μπορούσαν να εφαρμοστούν γρήγορα και σε μεγάλη κλίμακα ήταν ένα μεγάλο επίτευγμα για την ανθρωπότητα. Ήταν ένα τρανό παράδειγμα του πώς η συνεργασία μεταξύ των εθνών θα μπορούσε να αντιμετωπίσει μία μεγάλη κρίση που απειλούσε όλους μας.

Καθώς η πανδημία άρχισε να υποχωρεί, οι πολιτικές προσπάθειες στράφηκαν στην ανάγκη αναστροφής της νομισματικής και δημοσιονομικής επέκτασης που πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας με στόχο τη στήριξη της οικονομίας. Έχοντας όμως μάθει πώς μπορούμε μέσα από τη συνεργασία μας να παράγουμε αποτελέσματα, η προσοχή μας στράφηκε και σε μία άλλη παγκόσμια κρίση, την κλιματική. Αν και οι κυβερνήσεις ανέλαβαν ορισμένες δεσμεύσεις για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, οι περισσότερες χώρες υπολείπονταν κατά πολύ των στόχων τους. Ένα πλεονέκτημα της μετάβασης στη βιώσιμη ενέργεια ―το οποίο συχνά αγνοείται― είναι ότι θα δημιουργήσει πολλές θέσεις εργασίας, επαναφέροντας στην απασχόληση όσους έχασαν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Οι προκλήσεις που δημιούργησε η πανδημία ―και η επακόλουθη ανάκαμψη― ήταν δύσκολες, αλλά αντιμετωπίσιμες. Από την άλλη μεριά, ο πόλεμος στην Ουκρανία, ο οποίος ξέσπασε την ώρα που η Ευρώπη εξερχόταν από την πανδημία, δεν ήταν το ίδιο διαχειρίσιμος. Διέκοψε την προμήθεια τροφίμων και ενέργειας, αυξάνοντας τις τιμές τους. Σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό των τιμών που προκλήθηκε από τις δημόσιες δαπάνες κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επέφερε μία ξαφνική αύξηση του πληθωρισμού που δεν είχε παρατηρηθεί για δεκαετίες. Παρά τις προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να περιορίσουν τον πληθωρισμό, οι τιμές συνέχισαν να αυξάνονται, καθώς τώρα η κύρια αιτία για την άνοδό τους δεν ήταν η νομισματική επέκταση, αλλά η διαταραχή που προκάλεσαν τα ρωσικά στρατεύματα στις προμήθειες πετρελαίου, φυσικού αερίου και αγροτικών προϊόντων από την Ουκρανία.

Τι μπορούν να κάνουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και οι επιχειρήσεις για να ξεπεράσουν αυτές τις δύσκολες στιγμές; Η αντιστροφή του πληθωρισμού που προκλήθηκε από τις δαπάνες της πανδημίας, η μετάβαση σε βιώσιμες μορφές ενέργειας και η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για το καλό της ανθρωπότητας αποτελούν τεράστιες προκλήσεις. Αλλά, η αντιμετώπισή τους είναι στα χέρια μας. Με θέληση και εστιασμένες προσπάθειες, μπορούμε να τα καταφέρουμε. Ο πόλεμος στην Ουκρανία, με τις τραγικές του συνέπειες για τόσους αθώους ανθρώπους, εξαρτάται από τα απρόβλεπτα καπρίτσια μίας εχθρικής Ρωσίας. Ο ενεργειακός εφοδιασμός και οι τιμές είναι ευμετάβλητες, στην καλύτερη περίπτωση, και όσο περισσότερο βασιζόμαστε στις ρωσικές προμήθειες, τόσο περισσότερο εκθέτουμε τους εαυτούς μας σε κινδύνους. Είναι καιρός να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την επέκταση των βιώσιμων πηγών ενέργειας. Οι νέες τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την προσπάθεια και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για το ανθρώπινο καλό. Στο πλαίσιο μίας καλά σχεδιασμένης και καθολικής μετάβασης, θα δημιουργηθούν νέες και καθαρότερες θέσεις εργασίας για να επανέλθουν οι εργαζόμενοι στην κερδοφόρα απασχόληση. Και, μόλις μπούμε σε μία βιώσιμη πορεία, με συνετή νομισματική πολιτική, ο πληθωρισμός θα τεθεί υπό έλεγχο. Δεν υπάρχει βιασύνη να ρίξουμε σε ύφεση την οικονομία προκειμένου να μειώσουμε τον πληθωρισμό. Χρειάζεται υπομονή και ένα καλό σχέδιο για τη μετάβαση από την εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και τη Ρωσία. Μόνο έτσι θα επανέλθει η καθαρή ανάπτυξη στην Ευρώπη, συνοδευόμενη από πλούσιες θέσεις εργασίας.